Ten sposób rozwiązywania umowy o pracę uważany jest za wyjątkowo radykalny. Przeważnie użycie tej formy wynika z inicjatywy pracodawcy, który może zdecydować się na nią w związku z pewnymi przewinieniami pracownika, jak też zupełnie niezależnie od niego.
GDY UMOWĘ ROZWIĄZUJE PRACODAWCA
1) rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika
Ten rodzaj zwolnienia określany jest popularnie zwolnieniem dyscyplinarnym. Pracodawca ma możliwość posłużenia się taką metodą, jeśli pracownik:
– naruszył w stopniu ciężkim swoje obowiązki wynikające z umowy
– popełnił przestępstwo, co zostało udowodnione lub/i potwierdzone wyrokiem sądowym (w takim przypadku osoba nie może dłużej piastować powierzonego jej stanowiska)
– stracił z własnej winy uprawnienia niezbędne do prawidłowego realizowania swoich obowiązków zawodowych.
Warunkiem możliwości użycia rozwiązania umowy bez wypowiedzenia jest zrobienie tego w ciągu miesiąca od momentu, w którym stwierdzono zaistnienie jednego z powyższych faktów. Poza wspomnianymi warunkami pracodawca ma tutaj praktycznie wolną rękę i może zastosować rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia w stosunku do pracowników z dowolnym stażem, niezależnie od charakteru umowy (bez znaczenia jest np. to, że umowa była zawarta na czas nieokreślony) oraz od istnienia ewentualnych okresów ochronnych.
- naruszenie w stopniu ciężkim obowiązków pracownika wynikających z umowy
Pracownik „kwalifikuje się” do rozwiązania z nim umowy bez wypowiedzenia, jeśli zachowywał się nagannie, nie wykonywał powierzonych mu obowiązków, itd. Tego rodzaju naruszenia to na przykład picie alkoholu na terenie zakładu pracy podczas normalnych godzin etatowych, kradzież, bójka z innym pracownikiem.
- popełnienie przestępstwa
Pracodawca może rozważać „dyscyplinarkę”, jeśli pracownik umyślnie dopuścił się przestępczego czynu w trakcie bycia przez niego zatrudnionym, wskutek tego nie może dłużej zajmować określonego stanowiska, a ów czyn został mu udowodniony lub potwierdzony odpowiednim wyrokiem sądu. Tylko spełnienie wymienionych warunków uprawnia pracodawcę do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.
- Utrata uprawnień
Może się zdarzyć, że pracownik zajmujący określone stanowisko utraci uprawnienia pozwalające mu wykonywać zawód. Brak uprawnień jest tożsamy z niemożnością dalszego piastowania stanowiska. Ważne, by przed podjęciem decyzji o zwolnieniu pracownika dyscyplinarnie uzyskać pewność o tym, że pracownik jest winny zaistniałej sytuacji.
2) rozwiązanie umowy o pracę bez winy pracownika
Zakończenie umowy o pracę w ten sposób jest możliwe nie tylko w sytuacjach związanych z jakimkolwiek wykroczeniem popełnionym przez pracownika. Można też rozwiązać umowę bez wypowiedzenia w sytuacji znacznej nieobecności pracownika na stanowisku. Czas nieobecności uprawniającej do wypowiedzenia umowy jest uzależniony od stażu pracownika i od niektórych dodatkowych okoliczności (od czego są wyjątki).
GDY UMOWĘ ROZWIĄZUJE PRACOWNIK
Pracownik również ma prawo do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Może to zrobić, gdy:
– jego stanowisko pracy i obowiązki z niego wynikające okazały się szkodliwe dla jego zdrowia, co potwierdza odpowiednim orzeczeniem lekarskim, a mimo to zwierzchnik nie zapewnia mu innego stanowiska zapewniającego godziwe warunki
– pracodawca nie wykonuje swoich obowiązków względem pracownika, tj. doszło do ich ciężkiego naruszenia
W razie zaistnienia takich okoliczności pracownik ma 1 miesiąc na złożenie stosownego oświadczenia.
